Prosument-definicja, podstawowe informacje i możliwe korzyści

przez Otovo Ops 2 lata temu lektura na 12 min

Kto to jest prosument i czy ogólna definicja tego terminu dotyczy tylko instalacji fotowoltaicznej? Dowiedz się kim dokładnie jest prosument energii odnawialnej i jak reguluje go ustawa OZE.

Poznaj formalności przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, zasady rozliczeń i odpowiedź na pytanie, czy opłaca się być prosumentem odnawialnego źródła energii? Precyzujemy też w kilku słowach znany program Prosument 2 oraz inne aktualne dotacje i dofinansowania dla prosumentów.

Wpisz swój adres, otrzymaj darmową wycenę i zostań prosumentem!

Prosument - definicja ogólna

Znaczenie słowa prosument odkrywają dwa wyrazy, których jest on językową zbitką: producent i konsument - “pro” i “sument”. Co za tym idzie, prosument to ktoś, kto jednocześnie produkuje i konsumuje.

Ta ogólna definicja, która mówi nam kim jest prosument, narodziła się prawie pół wieku temu, w 1972. Jej autorami było dwóch teoretyków komunikacji, Barrington Nevitt i Marshall McLuhan, którzy śledząc rozwój nowych technologii, zauważyli, że każdy konsument energii elektrycznej może stać się także jej wytwórcą. Ich koncepcja szybko się urzeczywistniła.

Warto przy tym zauważyć, że definicja prosumenta została współcześnie mocno rozszerzona - czasem używa się jej nie tylko w stosunku do energii, ale również innych produktów, a nawet koncepcji.

Prosument fotowoltaika vs. prosument energii odnawialnej - z ustawy o OZE

Kto to jest prosument energii odnawialnej i czy prosument fotowoltaika (bo tak się potocznie również mówi) to, to samo? Te dwa określenia coraz częściej pojawiają się w świadomości Polaków.

Jest tak, odkąd liczne programy dotacyjne (np. Prosument 2, Mój Prąd) zaczęły promować w naszym kraju ideę energetyki prosumenckiej.

Definicja prosumenta, którą reguluje w Polsce ustawa o odnawialnych źródłach energii (tzw. ustawa o OZE), w pełni wyjaśnia tę kwestię: prosument energii odnawialnej to osoba fizyczna lub przedsiębiorca, który jednocześnie wytwarza energię elektryczną i sam z niej korzysta na własny użytek. Z nadwyżek energii się rozlicza. Produkuje tę energię wyłącznie z odnawialnych źródeł, np. poprzez system fotowoltaiczny tudzież turbinę wiatrową. Co ważne, do produkcji energii może wykorzystywać tylko mikroinstalacje, czyli systemy o mocy maksymalnie do 50 kWp.

Wykonaj darmową wycenę i zostań prosumentem!

Jak zostać prosumentem odnawialnych źródeł energii?

Każdy może naprawdę łatwo i szybko zostać prosumentem OZE - osoba fizyczna, rolnik, osoba posiadająca działalność gospodarczą, a nawet firma. Prawo Energetyczne i ustawa o OZE wymagają jedynie:

nieprzekroczenia 50 kW mocy zainstalowanej elektrycznej mikroinstalacji,
gwarancji, że z wyprodukowanej energii elektrycznej będziesz korzystał rzeczywiście Ty - tj. żeby instalacja odnawialnego źródła energii nie miała na celu zarobkowego,
przyłączenia swojej mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej.

To wszystko. Niepotrzebne są żadne dodatkowe formalności, a prosument fotowoltaiki nie potrzebuje nawet żadnego pozwolenia budowlanego!

Instrukcja- jak zostać prosumentem w kilku krokach:

Zastanów się, na które odnawialne źródła energii elektrycznej chcesz postawić (panele fotowoltaiczne? Turbina wiatrowa?);
Oszacuj swoje prognozowane zużycie energii (lub sprawdź roczne zużycie prądu na podstawie ostatnich rachunków);
Skontaktuj się z firmą, która sprzedaje fotowoltaikę czy inne systemy OZE oraz wykonuje ich fachowy montaż, w celu przejrzenia ofert cenowych;
Wybierz dostawcę rozwiązania, najlepiej takiego, który od razu pomoże Ci z formalnościami do Zakładu Energetycznego w momencie przyłączania mikroinstalacji.
Gdy fotowoltaika lub inny system OZE zostaną zamontowane, zgłoś się do swojego lokalnego dystrybutora energii elektrycznej z informacją, że jesteś gotów przyłączyć mikroinstalację. Wniosek musi zostać rozpatrzony do 30 dni, a gdy zostanie zaakceptowany, w Twoim domu zostanie zamontowany licznik dwukierunkowy, jaki ma każdy prosument energii odnawialnej. Od tego momentu Twoja mikroinstalacja może produkować energię elektryczną.

Jakie obowiązki ma prosument w związku z przyłączeniem mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej?

W świetle zapisów ustawy o OZE oraz regulacji Prawo Energetyczne, każda instalacja fotowoltaiczna koniecznie musi zostać przyłączona do sieci dystrybucyjnej. Jest to zatem tzw. fotowoltaika on-grid. Instalacje off-grid, które są z kolei całkowicie autonomiczne i niespięte z siecią, to w Polsce wielka rzadkość - zdarzają się raczej na przyczepach kempingowych tudzież w bardzo odosobnionych miejscach, np. wysoko w górach.

Co dokładnie musi zrobić prosument fotowoltaiki i jak wygląda procedura?

Należy złożyć u swojego operatora specjalny wniosek o przyłączenie mikroinstalacji do sieci energetycznej. Poza samym dokumentem, którego wzór znajdziesz na stronie operatora, należy przygotować schemat instalacji fotowoltaicznej wraz z dokumentacją parametrów technicznych i wymaganymi certyfikatami.*
Co ważne, zgłoszenia trzeba dokonać na minimum 30 dni przed dniem planowanego przyłączenia mikroinstalacji! Jest to wymóg prawny i nie ma odstępstw od tej zasady.
Operator analizuje wniosek i kontaktuje się z Tobą, informując Cię o planowanym terminie przyłączenia mikroinstalacji.
Gdy znasz już termin, czas na kontakt z dostawcą prądu w sprawie aktualizacji umowy. Nadal możesz działać na podstawie umowy kompleksowej, wystarczy informacja, że stajesz się prosumentem.
W ustalonym dniu pracownik operatora sprawdzi stan techniczny Twojej fotowoltaiki oraz zamontuje licznik dwukierunkowy zdalnego odczytu. Prosument musi mu na to pozwolić - przekazywanie energii koniecznie musi być monitorowane. Tylko licznik dwukierunkowy potrafi śledzić jednocześnie ilość energii elektrycznej pobranej i wysłanej.
Po montażu zazwyczaj, od razu tego samego dnia, nastąpi przyłączenie mikroinstalacji PV.

*Ważne: Naszym Klientom to my przygotowujemy wszystkie dokumenty i zgłaszamy za nich instalację fotowoltaiczną. Jeśli korzystasz z firmy fotowoltaicznej o podobnie wysokim standardzie, to z pewnością również możesz liczyć na podobną, gratisową usługę.

Prosument energii odnawialnej - aktualne korzyści i oszczędności 2021

Decydując się zostać prosumentem OZE w 2021 roku, można w tej chwili znacznie obniżyć swoje rachunki za prąd. Nie miało to znaczenia, czy chcesz zainstalować system fotowoltaiczny u siebie w domu rodzinnym, w gospodarstwie rolnym czy w swojej firmie:

fotowoltaika o mocy do 10 kW pozwoli Ci bezpłatnie pobrać 80% energii, którą wyprodukowała Twoja instalacja,
a fotowoltaika o mocy 11-50 kW 70%.

W obu przypadkach, nadwyżki energii mogły być magazynowane w Twojej sieci.

Na to w każdym razie może liczyć przez najbliższe 15 lat każdy obecny prosument energii odnawialnej oraz Ci, którzy podejmą decyzję o montażu do 1 kwietnia 2022 roku. Warunki dla pozostałych zostały zmienionoe - URE opracowało bowiem nowelizację ustawy prawa energetycznego, gdzie nadwyżka energii będzie odprzedawana do zakładu energetycznego.

Wpisz swój adres, otrzymaj darmową wycenę i zostań prosumentem!

Program Prosument 2 w 2021-2022

Krajowy program Prosument 2 może Ci znacznie ułatwić decyzję o tym, czy fotowoltaika jest rzeczywiście dla Ciebie. Jego celem jest dofinansowanie zakupu i montażu małych instalacji produkujących energię elektryczną z odnawialnych źródeł. Systemy fotowoltaiczne jak najbardziej się w niego wpisują.

Organizacją, która stworzyła program Prosument 2 jest Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), który za swojego partnera wybrał Bank Ochrony Środowiska (BOŚ).

Zasady programu Prosument 2 w 2021 wyglądają następująco:

Zasady programu Prosument 2 wyglądają następująco:
Można otrzymać bezzwrotną dotację do 30% kosztów inwestycji w OZE,
Można wziąć EKOkredyt PV w BOŚ, którego RRSO wynosi aktualnie w 2022 roku 9,88%,
Z programu skorzystać możesz, jeżeli jesteś osobą fizyczną albo reprezentujesz wspólnotę lub spółdzielnię mieszkaniową.

Według aktualnych informacji, pula środków na dotacje została wyczerpana w 2021 roku. Na korzystny kredyt w BOŚ każdy prosument energii odnawialnej jednak nadal liczyć może. Tzw. “EKOkredyt PV na zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej” to stała oferta banku.

Ważna informacja! 22 października 2021 polski rząd opublikował obwieszczenie, które zapowiadało, że w pierwszych miesiącach 2022 roku ruszy kolejna edycja dotacji (tj. kontynuacja programu Prosument 2), tym razem pod nazwą ‘Mój Prąd 4.0”. Tak się też stało, o czym przeczytasz w dalszej części artykułu.

Aktualne dofinansowania dla prosumentów fotowoltaiki

Jak zostać prosumentem odnawialnego źródła energii, gdy dopiero co budujesz swój nowy dom i wydatków jest zbyt wiele, albo już posiadasz budynek rodzinny, ale obawiasz się zbyt wysokich kosztów początkowych? Dotacje i ulgi dla prosumentów z rządowych programów wsparcia zeroemisyjnych systemów energetycznych to odpowiedź na Twoje zmartwienia.

Aktualnie prosument fotowoltaiki ma szereg możliwości. Dzięki tym dotacjom instalacje fotowoltaiczne mogą być o kilka-kilkanaście tysięcy tańsze w zakupie:

Program Mój Prąd 5.0 (zastąpił dotację z programu Prosument 2) - w 2022 roku, możesz otrzymać 4 tys. złotych dotacji na panele fotowoltaiczne i montaż systemu lub - jeżeli od razu zakupisz też magazyn energii - 5 tys. zł na fotowoltaikę i 7,5 tys. zł na magazyn. Po więcej szczegółów odsyłamy do osobnego artykułu Dofinansowanie do magazynów energii 2022;
Program Czyste Powietrze - do pozyskania jest tu dotacja rzędu 5-9 tys. zł. Prosument energii odnawialnej może liczyć na to dofinansowanie, jeżeli jego progi dochodowe mieszczą się w oznaczonych limitach;
Ulga termomodernizacyjna - to opcja odpisu kosztów od podatku możliwa do wykorzystania w każdym gospodarstwie domowym. Mogą z niej skorzystać wszystkie osoby fizyczne - stawiające swój nowy dom czy termomodernizujące stary budynek, to nie ma znaczenia. Nie ma tu żadnych skomplikowanych formalności, a tylko jeden krótki wniosek składany do Urzędu Skarbowego. Dzięki tej uldze, prosument energii odnawialnej może odpisać sobie 17,19 lub nawet 32% kosztów poniesionych z tytułu zakupu i montażu mikroinstalacji.
Program Agroenergia - to dofinansowanie dla rolniczej działalności gospodarczej, jeżeli rolnik chce zostać prosumentem OZE. Tutaj do pozyskania jest nawet 25 tys. zł, o czym więcej przeczytasz w artykule Fotowoltaika dla rolników.
Energia Plus - to wsparcie finansowe dla firm (tak, firma to również prosument, o ile wytwarza energię elektryczną na własne potrzeby!). O szczegółach programu i ulgach podatkowych na instalacje OZE dla przedsiębiorców pisaliśmy w tekście Fotowoltaika dla firm.

Wykonaj darmową wycenę i zostań prosumentem!

Koszty prosumenta, czyli ile kosztuje instalacja odnawialnego źródła energii?

Za samo przyłączenie mikroinstalacji do sieci, wniosek do dystrybutora czy licznik dwukierunkowy prosument energii odnawialnej nic nie płaci. Jest całkowicie zwolniony z opłat przyłączeniowych.

Koszty początkowe jednak istnieją, bo wszak koniecznie trzeba zakupić panele fotowoltaiczne i falownik lub turbinę wiatrową.

Za instalację fotowoltaiczną o mocy 4,6 kW wraz z kosztem montażu prosument zapłaci ok. 24 tys. złotych. Przydomowa elektrownia wiatrowa o mocy 5 kW z akumulatorami do magazynowania energii to z kolei koszt ok. 40 tys. złotych.

Warto też mieć na uwadze, że jeśli chodzi o mikroinstalacje PV, prosument może w każdej chwili dołożyć kolejne moduły fotowoltaiczne (może np. zacząć z małą mikroinstalacją 3 kWp, a później w kolejnych latach ją powiększyć).

Wymaga to jednak znów poinformowania operatora energetycznego! Wszystkie instalacje prosumenckie są bowiem podłączane do sieci względem wymaganego napięcia. Z uwagi na bezpieczeństwo, mikroinstalacja OZE nie może być podłączona do sieci o napięciu znamionowym niższym, niż wymagają jej parametry.

Czy opłaca się być prosumentem? ROI z odnawialnych źródeł energii

Zdecydowanie opłaca się być prosumentem OZE także po ostatniej nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii.

W przeciętnym gospodarstwie domowym w Polsce, które zainwestowało w mikroinstalację 4,6 kWp, inwestycja w energię elektryczną z fotowoltaiki zwraca się całkowicie po około 6-7 latach. Tak krótkiego ROI nie mają ani inwestycje w nieruchomości, ani w złoto, a moc paneli 4,6 kWp w zupełności wystarcza, aby obniżyć rachunki za prąd o ok. 70-90%.

Raz zamontowana fotowoltaika działa bez problemów zazwyczaj przez około 30 lat - prosument będzie zatem płacić bardzo niskie rachunki za prąd jeszcze przez minimum dwie dekady.

Przez ten czas będzie korzystać z energii na własne potrzeby i automatycznie sprzedawać energię nadprogramową do sieci. Środki z nadwyżek energii finalnie zmniejszają rozliczenia za prąd kupowany od operatora.

Jeśli chodzi o zwrot z inwestycji z innych odnawialnych źródeł energii, to szacuje się, że - zakładając dofinansowanie mikroinstalacji - przydomowa turbina wiatrowa 5 kW zwróci się przeciętnemu prosumentowi po ok. 10 latach. To też jest bardzo korzystny wskaźnik ROI. Zielona energia jest po prostu opłacalna i sprawia, że rosnące ceny energii nie bolą portfela.

Prosument energii odnawialnej - zasady net-meteringu

Do roku 2021, decydując się zostać prosumentem OZE, można było znacznie obniżyć swoje rachunki za prąd poprzez system rozliczeń zwany net-meteringiem. Nie miało znaczenia, czy chcesz zainstalować systemy fotowoltaiczne u siebie w domu, w gospodarstwie rolnym czy w swojej firmie:

fotowoltaika o mocy do 10 kW pozwalała Ci bezpłatnie pobrać 80% energii, którą wyprodukowała Twoja instalacja,
a fotowoltaika o mocy 11-50 kW 70% nadwyżek energii.

W obu przypadkach, nadwyżki energii mogą być magazynowane w Twojej sieci i oczywiście wolno korzystać na bieżąco z energii na własne potrzeby. Tj. zawsze, prosument pobiera energię wyprodukowaną z własnej mikroinstalacji za darmo.

Na to w każdym razie może liczyć przez najbliższe 15 lat każdy obecny prosument energii odnawialnej oraz ci, którzy podjął decyzję o montażu do końca marca 2022 roku.

Warunki dla pozostałych, nowych prosumentów zmieniły się po nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii. Muszą oni sprzedawać energię z nadwyżek po średnich cenach pojawiających się na Towarowej Giełdzie Energii.

Prosument energii odnawialnej - zasady net-billingu

Zgodnie z nowelizacją ustawy o OZE z końca 2021 roku, nowi właściciele mikroinstalacji (tj. Ci, którzy przyłączyli odnawialne źródła energii po 1.04.2022 do użytku) rozliczają się od 1 lipca 2022 roku w systemie sprzedaży i zakupu. System ten zwie się net-billing i każdy prosument zdecydowanie musi być z nim obeznany.

Net-billing polega na tym, że energia wprowadzona do sieci dystrybutora (tj. nadwyżka oddana przez mikroinstalację) jest automatycznie sprzedawana operatorowi. Środki z tej transakcji trafiają na portfel prosumenta.

Z tego portfela odejmowane są koszty prądu, gdy prosument fotowoltaiki kupuje energię elektryczną - tak bywa np. w nocy czy w zimie, gdy instalacja PV nie jest w stanie wygenerować tyle energii, ile potrzebuje gospodarstwo domowe.

Z kolejnego paragrafu, w którym omawiamy ceny energii, dowiesz się, dlaczego net-biling sprawia, że opłaca się zasilić szeregi prosumentów.

Wpisz swój adres, otrzymaj darmową wycenę i zostań prosumentem!

Aktualne ceny sprzedaży i zakupu energii elektrycznej obowiązujące prosumentów fotowoltaiki

Koszty energii elektrycznej pobranej są takie same dla prosumenta, jak dla zwykłego konsumenta.

Rozlicza się on zgodnie z taryfą G11 lub G12, jeśli to domowa instalacja OZE, a zgodnie z taryfą A, B lub C, gdy mikroinstalacja należy do firmy. Zgodnie z naszą analizą z ostatniego artykułu, ceny prądu w Polsce dla gospodarstw domowych to ok. 0,66 zł za 1 kWh. Jest to cena aktualna na październik 2022.

Prosument instalacji OZE ma za to w tej chwili znakomite ceny sprzedaży. We wrześniu za 1 kWh sprzedanej energii elektrycznej z fotowoltaiki dystrybutor płacił aż 1,023 zł! Cena sprzedaży jest zmienna - podaje ją URE według statystyk cen energii na giełdzie z miesiąca poprzedzającego.

Prosument odnawialnych źródeł energii zyskuje coraz więcej

Korzyści z niezależności energetycznej dzięki odnawialnym źródłom energii są w minionych miesiącach coraz bardziej zauważalne. Wpływ na to ma sytuacja na rynku energii - brakuje węgla i gazu, a ceny drastycznie podskakują o kilkaset procent.

Prognozuje się, że Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ma przesłanki, by wydać zgodę na podwyższenie cen prądu o 180% w 2023 roku. Dla rodzinnego portfela oznacza to zwiększenie rachunków za prąd z 2-3 tys. zł w skali roku na 6-9 tys. zł! Prosument energii odnawialnej z kolei ledwo odczuje te podwyżki.

Zielona energia, czyli OZE, pozwala bowiem pokryć częściowe zapotrzebowanie budynku na prąd własnej produkcji. Z kolei z niewykorzystanych, sprzedawanych nadwyżek, uzyskać środki finansowe na zakup energii w godzinach nocnych i w zimie. Prosument energii słonecznej czy energii wiatrowej jest zdecydowanie bardziej odporny na podwyżki cen prądu.

Ile energii elektrycznej prosument fotowoltaiki wykorzystuje na własne potrzeby?

Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że to nie jest tak, że prosument energii odnawialnej autokonsumuje 100% tego, co produkuje jego mikroinstalacja i nigdy nie musi pobierać energii od dystrybutora. Jest to powszechny błąd myślenia o fotowoltaice.

Po pierwsze, panele fotowoltaiczne pracują w dzień, w nocy nie. Największe uzyski dają zatem w godzinach południowych i często są one tak duże, że domowe urządzenia elektryczne nie są w stanie wykorzystać całego tego darmowego prądu. Ta energia elektryczna, żeby się nie zmarnowała, jest odprowadzana do sieci elektroenergetycznej.

Po drugie, nawet magazyn energii fotowoltaicznej nie jest w stanie zwiększyć poziomu autokonsumpcji do 100%.

Prosument wykorzystuje zazwyczaj jedynie 20-30% wyprodukowanej przez swoją instalację energii elektrycznej. Bateria do fotowoltaiki potrafi zwiększyć autokonsumpcję do jakichś 60-70%.

Prosument fotowoltaika - Q&A

1. Czy firma też może być prosumentem energii odnawialnej?

Jak wynika z ustawy o OZE, firma też może być prosumentem, o ile produkcja energii nie stanowi jej działalności komercyjnej. Innymi słowy, przedsiębiorcy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie na własne potrzeby wpisują się w definicję prosumenta energii odnawialnej.

2. Ile łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej może mieć prosument OZE, aby nadal spełniać definicję prosumenta?

Łączna moc zainstalowana elektryczna, jaką dopuszcza ustawa o OZE to 50 kW. Właściciele systemów fotowoltaicznych i turbin wiatrowych o mocy maksymalnie 50 kW to prosumenci, a i ich instalacje odnawialnych źródeł energii to tzw. “mikroinstalacje”. Stając się właścicielem systemu powyżej 50 kW, w świetle prawa nie jesteś już prosumentem tylko wytwórcą i obowiązują Cię inne zasady rozliczeń.

3. Jaką taryfę energii elektrycznej ma prosument fotowoltaiki?

Taryfy prądu, które obowiązują prosumenta, są takie same, jak te dla konsumenta. Właściciele mikroinstalacji dla domu, którzy są osobami fizycznymi, rozliczają się w taryfie G11 lub G12. Firmy posiadające mikroinstalacje OZE rozliczają się w taryfach A, B lub C.

4. Czy prosumenta obowiązują jakieś wymagania odnośnie lokalizacji przyłączenia mikroinstalacji PV?

Nie. Fotowoltaika może zostać postawiona na dachu, na gruncie lub na wodzie. Co więcej, możesz też posiadać kilka mikroinstalacji fotowoltaicznych w różnych lokalizacjach.

5. Czy prosument energii odnawialnej płaci za przyłączenie mikroinstalacji?

Za przyłączenie do sieci energetycznej prosument OZE nic nie płaci. Wymiana licznika na dwukierunkowy lub montaż licznika po raz pierwszy, to koszty, które pokrywa zakład energetyczny. Opłaty przyłączeniowe nie dotyczą prosumentów, o ile rzeczywiście czerpią oni z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji.

Zostań prosumentem w 2023!

Zobacz więcej artykułów tego autora