Odnawialne źródła energii w Polsce w 2022 roku – przepisy prawne, fakty i liczby

Aby zachęcić ludzi do korzystania z ekologicznych rozwiązań i inwestycji w odnawialne źródła energii, wprowadzane są kolejne rozporządzenia i projekty.

W tym artykule dowiesz się, jak wygląda dziś sprawa zielonej energii od strony prawnej i ile jest mikroinstalacji i małych instalacji źródeł odnawialnych w Polsce. Fotowoltaika wiedzie wśród nich prym. Poznasz też udział OZE w krajowej produkcji energii elektrycznej.

Wpisz swój adres i otrzymaj darmową wycenę!

Prawo o odnawialnych źródłach energii (OZE)

Świat się zmienia. Ochrona środowiska przestaje być traktowana po macoszemu - staje się priorytetem. Stopniowo tworzy się zatem nowe prawo uwzględniające odnawialne źródła energii, czyli tzw. OZE.

W Polsce mamy na bieżący dzień dwa akty prawne, które regulują ich działanie i mają w zamyśle przyczyniać się do ekspansji OZE w kraju. Są to:

• Ustawa o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. 2015 poz. 478), którą wszyscy w kraju skrótowo nazywamy po prostu Ustawą o OZE, a o której szerzej opowiemy w dalszej części artykułu,
• oraz Prawo Energetyczne, które wspomina o kwestiach z zakresu OZE jedynie szczątkowo, nakazuje jednak operatorom energii elektrycznej bezwzględnie przyłączyć każdą instalację źródeł odnawialnych do sieci.

Czym są odnawialne źródła energii według ustawy o OZE

Ustawa o odnawialnych źródłach energii, która powstała w Polsce w 2015 roku definiuje OZE jako: „odnawialne, niekopalne źródła energii obejmujące:

• energię wiatru,
• energię promieniowania słonecznego,
• energię aerotermalną,
• energię geotermalną,
• energię hydrotermalną,
• hydroenergię,
• energię fal, prądów i pływów morskich,
• energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z biopłynów”.
  

Do produkcji energii słonecznej służy popularna fotowoltaika, a do energii wiatru służą doskonale znane wszystkim turbiny wiatrowe. W ramach gospodarki wodnej działają z kolei duże elektrownie wodne, które zamieniają energię mechaniczną opadającej wody na energię elektryczną.

W niektórych krajach, szczególnie górzystych, energię grawitacyjną wody wykorzystuje się nawet na większą skalę niż nieodnawialne źródła energii. Dla przykładu, niektóre prowincje Kanady potrafią zaspokajać w ten sposób nawet 90% swojego zapotrzebowania.

Odnawialne źródła energii to też m.in. energia geotermalna, służąca do wytwarzania energii z ciepłych wód płynących pod powierzchnią.

Uwaga! Należy też pamiętać, że panele słoneczne nie służą do pozyskiwania energii elektrycznej, tylko do grzania wody. Generują energię cieplną. Wyłącznie instalacja fotowoltaiczna produkuje prąd.

Energia jądrowa to nie OZE

Energia jądrowa nie jest w świetle prawa odnawialnym źródłem energii ani w Polsce ani w Unii Europejskiej, ani na świecie. Wszak jej źródło, uran, to zasób nieodnawialny - paliwo kopalne takie samo, jak gaz ziemny czy węgiel kamienny. Co więcej, elektrownie atomowe są niskoemisyjne, a nie całkowicie bezemisyjne. Elektrownie słoneczne czy energetyka wiatrowa to - jak wszystkie OZE - źródła w 100% bezemisyjne.

Należy też mieć na uwadze, że choć energia pochodząca z atomu jest bardzo wydajna, to skutek pracy elektrowni atomowej powstają odpady promieniotwórcze.

Co dokładnie reguluje polska Ustawa o OZE?

W roku 2015 została podpisana umowa o odnawialnych źródłach energii, której celem jest zagwarantowanie trwałego rozwoju gospodarki energetycznej przy jednoczesnym zwiększeniu bezpieczeństwa energetycznego i ochrony środowiska. W ten sposób odnawialne źródła energii w Polsce zostały po raz pierwszy uregulowane przez prawo.

W kwestii wspierania transformacji ekologicznej i zachęcenia do inwestycji w odnawialne źródła energii w Polsce, ustawa o OZE koncentruje się na:

• uproszczeniu procedur;
• wprowadzeniu korzystnych rozwiązań finansowych dla inwestorów z sektora odnawialnych źródeł energii;
• promowaniu nowych modeli biznesowych w ramach odnawialnych źródeł energii;
• tworzeniu punktów ładowania elektrycznego do użytku publicznego, w celu promowania korzystania z samochodów elektrycznych;
• wprowadzaniu nowych projektów oraz ulg dla użytkowników korzystających z ekologicznych rozwiązań źródeł odnawialnych.

Odnawialne źródła energii w Polsce w podziale na moc instalacji

Co istotne, Ustawa o odnawialnych źródłach energii dzieli instalacje energii promieniowania słonecznego, energii wiatru i innych OZE z uwagi na zainstalowaną moc i inaczej traktuje prosumentów, a inaczej wytwórców. Podział ten jest następujący:

• Instalacje OZE o mocy energii elektrycznej do 50 kW to tzw. mikroinstalacje, a ich właściciele to prosumenci (prosument to jednocześnie producent i konsument energii elektrycznej). Jest to idealna opcja dla gospodarstw domowych, rolników i małych firm, które, aby obniżyć swoje rachunki za prąd, chcą inwestować np. w panele fotowoltaiczne,
• Instalacje OZE o mocy od 50 kW do 1 MW to tzw. małe instalacje, a ich właściciele to wytwórcy. Produkują energię elektryczną w celach komercyjnych, a nie na własne potrzeby. Obowiązkowo, zgodnie z art. 7-16a i 18 ustawy OZE, wpisywani są oni w tzw. Rejestr wytwórców energii w małej instalacji (w skrócie: Rejestr MIOZE), który prowadzony jest przez Prezesa URE.
• Duże instalacje OZE powyżej 1 MW (np. farmy fotowoltaiczne czy dużych rozmiarów elektrownie wodne) wymagają promesy wydania koncesji Urzędu Regulacji Energetyki.

Ilość mikroinstalacji w Polsce 2022

Według danych PTPiREE, na koniec sierpnia 2022 ilość mikroinstalacji źródeł odnawialnych w Polsce wyniosła ponad 1,16 miliona. Dla porównania, jeszcze w styczniu 2022 było takich systemów niecałe 854 tysiące. Które odnawialne źródła energii są najbardziej popularne w mikroinstalacjach OZE? Fotowoltaika.

Ilość małych instalacji odnawialnych źródeł energii w Polsce 2022

Zgodnie z raportem wydanym w kwietniu 2022 roku przez Prezesa URE, małe instalacje OZE zdecydowanie zyskały na popularności. Pod koniec 2021 roku było ich w naszym kraju 1932, gdzie rok wcześniej zaledwie 898.

Warto nadmienić, że małe instalacje wytwarzające energię promieniowania słonecznego są najbardziej popularne - aż 1 128 stanowi fotowoltaika. Drugie w kolejności były małe instalacje gospodarki wodnej.

Odnawialne źródła energii – polskie regulacje prawne odnośnie rozliczeń

Polska podejmuje starania w kierunku dążenia do ekologicznej transformacji, poprawiając warunki prawne dla sektora energii odnawialnej. Ustawa oferuje:

1. System opustów dla instalacji prosumenckich, które powstały przed 1 kwietnia 2022 roku. Nadwyżka energii wyprodukowanej przez prosumenta może zostać przekazana do publicznej sieci energetycznej na okres 365 dni, a następnie odebrana w stosunku 1:0,8 przez najbliższe 15 lat. Później prosumenci muszą przejść na net-billing.
2. System sprzedaży i kupna energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych - net-billing. Wszyscy właściciele mikroinstalacji są rozliczani z wytwarzania energii - mają za to płacone na podstawie średniej ceny za energię elektryczną z poprzedzającego okres rozliczeniowy miesiąca. Gdy nie autokonsumują wyprodukowanej przez siebie energii odnawialnej, prąd kupują zgodnie z taryfą dystrybutora i aktualnymi cenami prądu.

Dofinansowanie na odnawialne źródła energii dla gospodarstw domowych

Należy zauważyć, że nowe inwestycje w odnawialne źródła energii w Polsce są cyklicznie wspierane. Rząd regularnie wprowadza kolejne ulgi i dotacje dla użytkowników ekologicznych rozwiązań.

Już teraz można skorzystać m.in. z ulgi termomodernizacyjnej, która pozwala na odliczenie od podatku wydatków poniesionych z termomodernizacją jednorodzinnych budynków mieszkalnych w kwocie do 53 tys. zł. Dzięki temu można obniżyć koszty zakupu paneli fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych czy takich urządzeń jak pompy ciepła. Ochrona środowiska i zielona energia muszą być wszak dofinansowane, by zyskiwać na popularności wśród osób fizycznych.

Wpisz swój adres i otrzymaj darmową wycenę!

Skąd nacisk na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii?

Zalety energii odnawialnej, takie jak ochrona środowiska i niewyczerpalność zasobów są dziś, u progu kryzysu ekologicznego Ziemi, po prostu niepodważalne.

Wpływają też korzystnie na niższe ceny prądu dla gospodarstw domowych. Skoro np. na Islandii z energii geotermalnej uzyskuje się 90% ogrzewania domów, a w takim kraju jak Czarnogóra udaje się uzyskać z elektrowni gospodarki wodnej ponad 60% energii elektrycznej kraju, to rozwiązania z zakresu OZE nie są żadną mrzonką. Są całkowicie realne.

Do 2030 roku Unia Europejska planuje zmniejszenie wartości poziomu emisji CO2 o 55% w stosunku do 1999 roku, musi więc szukać innych sposobów pozyskiwania energii niż paliwa kopalne. Energia jądrowa nadal wzbudza kontrowersje, pozostaje zatem mocno forsować OZE.

Wszystkie cele oraz założenia zostaną zweryfikowane, podobnie jak to, że odnawialne źródła energii w Polsce miały w 2020 stanowić 15% produkcji i ten cel został osiągnięty. Bez wątpienia przed krajami członkowskimi zostaną postawione kolejne wyzwania w procesie zapobiegania katastrofie klimatycznej.

Inwestycje w odnawialne źródła energii w Polsce w 2022 roku

W świetle ostatnich aktualnych danych z lipca 2022, łączna zainstalowana moc energii elektrycznej z OZE w Polsce to już 20,3 GW. Stanowi to 34,8% mocy polskiej energetyki, w której od lat prym wiodą elektrownie produkujące energię z paliw kopalnych.

Najobfitszym źródłem energii odnawialnej w Polsce jest w tej chwili energia promieniowania słonecznego, czyli prąd ze słońca. Jej zainstalowana moc to 10,6 GW. Drugie miejsce po fotowoltaice zajmuje energia wiatru z mocą 7,5 GW.

Warto zauważyć, że obecnie najszybciej rozwija się fotowoltaika czerpiąca z energii słonecznej. W samym tylko lipcu uruchomiono ponad 13 tys. instalacji fotowoltaicznych o łącznej mocy 228,84 MW, co jest ogromną liczbą, zważywszy na fakt, że powstało jedynie 5 elektrowni wiatrowych i jedna na biomasę. Żadne nowe elektrownie wodne nie powstały w tym okresie. Energia geotermalna również nie powiększyła się poprzez nowe zakłady ciepłownicze, choć wiadome jest, że ma niebywały potencjał nie tylko do ogrzewania domów. W ramach ciekawostki możemy zdradzić, że z energii geotermalnej generowanej przez jeden z zakładów, Geotermię Podhalańską, zasilane jest aż 90% hoteli w Zakopanem.

W sumie wszystkich inwestycji w odnawialne źródła energii w Polsce pojawiło się od stycznia do lipca 2022 roku 281 868 sztuk.

Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w produkcji energii elektrycznej 2022

Nie od dziś wiadomo, że to nieodnawialne źródła energii stanowią w naszym kraju trzon wytwarzania energii elektrycznej. Według informacji zebranych przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne wynika jednak jasno, że odnawialne źródła energii w Polsce stopniowo zwiększają swój udział w produkcji krajowej energii elektrycznej.

Proces ten jest mocno widoczny - w porównaniu z pierwszym półroczem 2021, OZE zanotowały w analogicznym okresie 2022 blisko 97% wzrost wytwarzania energii.

Choć to w nieodnawialnych źródłach nadal tkwi znamienita większość polskiej siły energetycznej, to należy się cieszyć z tego, że odnawialne źródła energii dynamicznie zwiększają swoje znaczenie. Energia jądrowa z kolei bywa dyskutowana, nic się jednak w tej kwestii nie rusza z miejsca.

Energia słoneczna jako przyszłość energetyki

Energia słoneczna ma szczególne znaczenie dla Europy, ponieważ obok energii wodnej i wiatrowej, jest jednym z trzech głównych źródeł odnawialnych na naszym kontynencie. Istnieje kilka czynników, które sprawiają, że spośród wszystkich odnawialnych źródeł energii, jakie możemy eksploatować, to właśnie energia słoneczna jest tą, która przewodzi transformacji ekologicznej w kierunku neutralnej Europy do 2050 roku.

Wśród tych czynników najczęściej wymienia się postęp technologiczny, który sprawia, że panele fotowoltaiczne mogą wytwarzać coraz więcej energii, koszty instalacji PV sukcesywnie spadają, a słońce jako naturalne odnawialne źródło energii jest bezpieczne i darmowe.

Postęp technologiczny w zakresie fotowoltaiki nie zwalnia nawet na chwilę. Oprócz dużych farm fotowoltaicznych coraz częściej widzimy pojedyncze instalacje fotowoltaiczne na dachach prywatnych budynków jednorodzinnych. Gwałtowny wzrost tego typu inwestycji jest konsekwencją coraz korzystniejszych przepisów prawnych dla posiadaczy energii ze źródeł odnawialnych.

Ty też możesz przysłużyć się do wytwarzania energii elektrycznej z alternatywnych źródeł energii

Osiągnięcie celów założonych przez Unię Europejską i kraje członkowskie będzie możliwe tylko dzięki pełnemu zaangażowaniu społeczeństwa. Już teraz w prosty sposób sprawdź, ile może cię kosztować instalacja fotowoltaiczna. Sprawdź wstępną wycenę za pomocą kalkulatora fotowoltaiki.

Energia odnawialna – regulacje europejskie

W 2015 roku w Paryżu odbył się paryski szczyt klimatyczny, na którym wszystkie państwa członkowskie Wspólnoty Europejskiej osiągnęły porozumienie w sprawie przyjęcia projektu neutralnej klimatycznie Europy do 2050 roku.

W tym celu ustalono kompleksowy plan strategiczny, który obejmuje między innymi poziom dekarbonizacji dla państw członkowskich, który muszą osiągnąć pod koniec każdej dekady. Przechodzenie na odnawialne źródła energii OZE to fundament tego planu.

Aby wyznaczone przez kraje cele były możliwe do zrealizowania, Unia Europejska nieustannie pracuje nad aktualizacją ram polityki energetycznej, która ma ułatwić zmianę strukturalną, jaką dla wielu krajów oznacza przejście na pozyskiwanie energii ze źródeł ekologicznych.

Wszystko to będzie realizowane poprzez krajowe plany energetyczno – klimatyczne, które wraz ze wzrostem inwestycji w tych sektorach powinny doprowadzić nas do możliwości zrealizowania założeń paryskiego szczytu klimatycznego.

Rządowe plany na odnawialne źródła energii i udział OZE w Polsce do 2030 roku

Polski plan dekarbonizacji zakłada, że do 2050 roku Polsce uda się ograniczyć emisję CO2 względem roku 1991 o ok. 93%. Nowe, duże inwestycje w polskie odnawialne źródła energii, takie jak energia słoneczna czy wiatrowa, są niezbędne, aby ten plan miał szansę zostać zrealizowany.

Do końca dekady, czyli roku 2030 krajowy plan zakłada:

• redukcję do 56-60% udziału węgla w produkcji energii elektrycznej;
• wzrost efektywności energetycznej o 23% w porównaniu z prognozami PRIMES2007;
• 14% udziału OZE w transporcie;
• 21-23% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto;

Bez względu na to, czy zmiany wprowadzane są z powodu nacisków Unii Europejskiej, która stworzyła program kompleksowej walki z postępującymi zmianami klimatycznymi, czy dlatego, że Polska naprawdę chce ograniczyć emisję spalin i zanieczyszczeń do środowiska – faktem jest, że prawo jest coraz korzystniejsze dla użytkowników odnawialnych źródeł energii.

Wszystko to sprzyja kolejnym inwestycjom w kierunku bardziej ekologicznych rozwiązań. Spodziewać się należy, że udział odnawialnych źródeł energii w krajowej produkcji będzie rósł, a udział nieodnawialnych źródeł energii będzie malał.

Wpisz swój adres i otrzymaj darmową wycenę!

Przepisy prawne o odnawialnych źródłach energii (OZE) będą ulegać zmianom

W ramach podsumowania wspomnijmy jeszcze o ważnej kwestii: przepisy dotyczące odnawialnych źródeł energii podlegają ciągłym zmianom. Ta technologia rozwija się w zaskakująco szybkim tempie i coraz więcej osób, gospodarstw i przedsiębiorstw decyduje się na stosowanie ekologicznych rozwiązań oraz produkcję zielonej energii.

Z tego powodu nieustannie powstają kolejne regulacje dotyczące wytwarzania, dystrybucji i późniejszego użycia tak pozyskanego prądu.

Jeśli sprawdzimy w Internecie dostępne wiadomości na temat prawnych aspektów korzystania z odnawialnych źródeł energii, trafimy na wiele niejasności, nieścisłości i luk prawnych.

Rząd (nie tylko Polski, ale i UE) stara się je modyfikować i uzupełniać na bieżąco, aby zwiększyć dostępność odnawialnych źródeł energii i zmniejszyć komplikacje związane z całym procesem ich pozyskiwania. Ochrona środowiska i wsparcie źródeł odnawialnych w Polsce zyskują na popularności.